De Limburger, E. Schmidt.

Het oude raadhuis van Geleen was ooit de spil van de bruisende Waereldsjtad. Ook de brandweer en politie huisden er aanvankelijk. Maar al decennia heeft het raadhuis geen publieksfunctie meer. Nu komt er horeca in en kunnen inwoners straks weer gewoon binnenlopen.

Op de plek waar ooit de politiecellen waren, hebben de afgelopen jaren de handhavers (boa’s) van de gemeente Sittard-Geleen kantoor gehouden. Al lange tijd is het oude raadhuis van Geleen niet meer toegankelijk voor publiek, maar in gebruik als werkplek voor ambtenaren. Een paspoort afhalen doe je in de ernaast gelegen stadswinkel.

Maar nu wordt het gemeentelijk monument uit 1922 verkocht aan investeerders Karel Janssen en René Joosten, die er een horecazaak in willen onderbrengen. Daarbij willen ze karakteristieke elementen van het pand, zoals de oude raadzaal, behouden. Het publiek is er binnenkort dan weer welkom.

Eerste huwelijk

Voordat de sleutels door de gemeente worden overgedragen lopen Walter Buskens en Ad Hoogenboom van de Heemkundevereniging Geleen een rondje door het pand. „Ik heb hier zelf dertig jaar gewerkt”, zegt Buskens, voormalig ambtenaar van de burgerlijke stand in Geleen. „Op 16 november 1975 heb ik hier mijn eerste huwelijk voltrokken”, vertelt hij in de raadzaal. „De nacht ervoor was mijn chef overleden. Ik kreeg ’s ochtends te horen dat ik het huwelijk maar moest doen. Ik heb toen tegen het bruidspaar gezegd: dit is voor mij de eerste keer, net als voor jullie.” Ad Hoogenboom wijst op de oude, verstofte klok die in de zaal staat. „Ik denk dat die zo’n tweehonderd jaar oud moet zijn. Het uurwerk is gemaakt door Wilhelmus Wessels uit Geleen. De houten kast zal wel uit Luik zijn gekomen.” Volgens Hoogenboom is de antieke klok in 1956 voor 350 gulden gekocht ten behoeve van het schoolmuseum. Maar het uurwerk raakte jarenlang zoek toen die naar een restaurateur ging en werd vergeten. Pas toen de vrouw van de restaurateur na jaren per brief liet weten dat haar man al lang overleden was, maar de klok van Geleen er nog stond, kwam die weer boven water.

„ In 1975 is er nog een klok van Theodorus Wessels gekocht op een veiling voor 10.000 euro. Ook die staat nog in het raadhuis.”

Hoogenboom wijst op de houten lambrisering van raadzaal. „Volgens mij konden die wanden vroeger opengeklapt worden. Dat was zo toen ik in 1974 prins van Geleen was. Ik mocht op het bordes staan en daarna is hier een feest gehouden.”

Burgemeester Damen

In de hal wijst de oud-prins op een versiering van tegelwerk onthuld tijdens een ander feest op 11 november 1947, ter gelegenheid van het 25-jarige bestaan van het raadhuis en ter herinnering aan het zilveren ambtsjubileum van burgemeester Damen. „Damen was geen liefhebber van carnaval”, zegt Hoogenboom. „Maar desondanks is diezelfde dag Sjtadsvastelaovesvereniging De Flaarisse opgericht.”

Een verdieping lager wijst Buskens op een houten luikje. Die bood toegang tot een vitrine aan de zijde van de Raadhuisstraat. „Hier moest ik de bekendmakingen ophangen, zoals afgekondigde huwelijken.”

Grote en kleine stoel

Een hoekkamer aan de zijde van de Hema, was de kamer van Van Banning, die van 1951 tot 1971 burgemeester was in Geleen. „Hij had een grote en een kleine stoel in zijn kamer staan. Als er iets goeds te melden was, mocht je in de grote stoel zitten. Anders werd je op de kleine stoel gezet, waarbij je hoofd maar net boven de tafel uitkwam”, weet Buskens nog. Op de gang wijst hij op een vitrine waarin het ambtskostuum van Van Banning staat. „Dat is eigendom van zijn dochter”, weet Hoogenboom. In overleg met de kopers van het raadhuis wordt bekeken of dat kan blijven staan.

Een replica van de eerste brandweerwagen van Geleen, die in 1926 werd gekocht, keert mogelijk ook terug in het pand, aldus Hoogenboom. Tenminste, als de verbouwing tot restaurant dit toelaat.

Een raadhuis te midden van weilanden

Geleen bestond in 1920 uit drie dorpen: Oud-Geleen, Luttterade-Krawinkel en Spaans Neerbeek. De Keutelbeek fungeerde als riool, verharde wegen waren er niet. De gemeente telde 4.356 zielen, blijkt uit een publicatie van de Heemkundevereniging Geleen.

De nieuwe burgemeester Damen wist dat door de opkomst van staatsmijn Maurits alles zou veranderen. Al in 1917 stelde zijn voorganger voor een nieuw raadhuis te bouwen. Alleen was er onenigheid tussen raadsleden uit Oud-Geleen en Lutterade over de locatie. Uiteindelijk rolde een plek uit de bus tussen de dorpen, midden in de velden. Reden voor pastoor Nijssen uit Oud-Geleen om onder de schuilnaam Brutus in een gedicht zijn ongenoegen erover te uiten in de Limburger Koerier: „Jammerklacht van het Raadhuis Geleen (…) Men wil met mij naar buiten gaan, naar oene plaats Beekhoven. Nog pas genaamd de Maurits­laan, wie onzer kan ’t gelooven?”

Toch ging het gemeentebestuur een lening aan van een half miljoen gulden, voor die tijd een ‘ongehoord bedrag’. Daarmee moest naast het raadhuis, een plein, riolering, verharde wegen en uitbreiding van twee scholen worden bekostigd. Op 11 november 1922 werd het raadhuis in gebruik genomen. Het pand was zo ruim dat een deel aan het Rijk werd verhuurd. Het echtpaar dat het raadhuis schoonhield, woonde er ook. Geleen werd door sommige inwoners ‘grootheidswaanzin’ verweten. In 1929 werd besloten dat er in het torentje een klok met carillon zou komen. Dat jaar werd, te midden van de akkers, ook het marktplein aangelegd, waar in 1933 een weekmarkt werd ingesteld.

Stevige opknapbeurt raadhuis is nodig

Na 97 jaar doet de gemeente het raadhuis van Geleen van de hand. Het wordt verkocht voor 148.000 euro. Het pand moet grondig worden opgeknapt en verbouwd, om het geschikt te maken als horecabestemming. Kopers Karel Janssen en René Joosten verwachten daaraan circa een miljoen euro kwijt te zijn. Zij zoeken nog een ondernemer die er onder meer een restaurant in wil gaan runnen. De verkoop moet nog door de provincie worden goedgekeurd, omdat de gemeente onder preventief financieel toezicht staat. Daarna kan de overdracht plaatsvinden. De deal moet voor april worden afgerond.